Eerste Zonnebootrace in de Benelux gewonnen door ROC Zeeland

De eerste Zeeuwse Zonnebootrace in de Binnenhaven van Middelburg is gewonnen door het team van de ROC Zeeland. In de A-klasse is de eerste prijs gegaan naar Maritiem Instituut de Ruyter.

Vanaf de wal klonk het applaus toen stuurman Alexander Alleyn de snelle boot van ROC Zeeland in het zicht van de finish nog even voorbij het team van Maritiem Instituut de Ruyter manouvreerde. Een geweldig resultaat; een team uit de standaard klasse dat beide A-klasse teams voor blijft.

Volgend jaar

De eerste Zeeuwse Zonnebootrace is een succes geworden.

Als organisatie kijken we al vooruit naar volgend jaar. Er zal dan vrijwel zeker weer een race worden gehouden. Het is nog niet vastgesteld waar en wanneer. Daarover binnenkort meer informatie.

www.zonnebootrace.nl

Archief 2003/2005    terug naar nieuws

Op zaterdagmiddag 25 juni zal naar alle waarschijnlijkheid in Middelburg ....lees verder....
De FairFood Coalitie tegen Honger is los! ....lees verder....
Van 6 tot 17 december wordt de tiende klimaatconferentie (COP 10) gehouden in ....lees verder....
Het meeste speelgoed dat in Nederland wordt verkocht, is afkomstig uit China ....lees verder....
Verdrag van Bazel zet sloopschepen bij chemisch afval ...lees verder....
Wereld Natuur Fonds verheugd over ratificatie Rusland Kyoto-protocol ...lees verder....
Steeds meer effecten van klimaatverandering zijn zichtbaar in vele delen van Europa ....lees verder....
Het Europees Ecolabel is het Europese keurmerk voor non-food producten en diensten, die minder ....lees verder....
Voedsel genoeg en toch zoveel honger ....lees verder....
Actievoerders van Greenpeace en de Waddenvereniging hebben enorme borden op het wad geplaatst met 'Te Koop: Waddenzee' en de verantwoordelijke ....lees verder....
In juli start Milieudefensie het project "de doorzaagvraag". Consumenten stellen vragen aan bedrijven ....lees verder....
De 'Week van de Vooruitgang', bedoeld om de problemen van het groeiend autoverkeer onder de aandacht te brengen en duurzame alternatieven te promoten ...lees verder....
Nieuwe regels, nieuwe etikettering voor genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders ....lees verder....
De Noordzee garandeert binnen drie jaar de verwarming in ....lees verder....
Het Kyoto-protocol moet snel in werking treden, de internationale afspraken ....lees verder....
Biologische voedingsproducten zijn geregeld vervuild met genetisch veranderde ....lees verder....
Staatssecretaris Van Geel: 'Handel in illegaal hout moet stoppen' ....lees verder....
De Groenen vraagt om opheldering over de prijzen van biologisch varkensvlees ....lees verder....
Verbod mechanische kokkelvisserij Waddenzee stap dichterbij ....lees verder.....
Stichting De Noordzee is voorstander van windenergie op zee maar stelt wel als voorwaarde, dat dit  ....lees verder....
De Keuringsdienst van Waren (VWA) en slaleveranciers hebben geschrokken gereageerd op ...lees verder....
Sliptong moet maatje groter vinden milieuorganisaties ....lees verder....
Nútopia. De nieuwe publieke omroep met een andere kijk op dieren, natuur en milieu ....lees verder....
Tien organisaties op het gebied van natuureducatie, natuurinformatie en natuurbescherming   ....lees verder....
Greenpeace: windmolenparken op zee wel degelijk winstgevend ....lees verder....   
 

Investeren in kinderen loont 3-02-2004 Een nieuwe ILO-studie stelt dat de voordelen van het uitbannen van kinderarbeid zo'n 7 keer de kosten overtreffen. Dit heeft de ILO net bekend gemaakt. Men schat dat voordeel in cijfers vertaald op $ 5.000 miljard. Dit bedrag staat voor een stijging van het Bruto nationaal Product in de landen als gevolg van het uitbannen van kinderarbeid en het investeren in onderwijs, hetgeen resulteert in een beter opgeleide bevolking. De studie stelt dat kinderarbeid (nu 1 op de 6 kinderen) kan worden uitgebannen en vervangen door universeel onderwijs in ca. 2020 voor een totale kostenplaatje van ca. $ 760 miljard (investeringen in onderwijs + inkomensverlies wegvallen kinderarbeid). Investeren in goed sociaal beleid is dus ook economisch gezien voordelig. De uitkomsten van deze studie sluiten heel goed aan bij de campagne 'Stop kinderarbeid, school de beste werkplaats'. In deze campagne pleiten Hivos, Aob, LIW en FNV Mondiaal voor een totaalaanpak van kinderarbeid door het bieden van voltijds dagonderwijs. Meer info op: www.stopkinderarbeid.nl Bron: ILO Europese milieuministers willen extra maatregelen om broeikasgassen terug te dringen 8-03-2004 De Europese ministers van milieu willen dat de Europese Commissie met voorstellen komt om in internationaal verband de uitstoot van broeikasgassen bij de luchtvaart terug te dringen. Daarnaast willen de milieuministers dat EU-landen onderling afspreken dat er een energiebelasting op kerosine wordt ingevoerd voor vluchten tussen die landen. Dit is mogelijk door de vorig jaar vastgestelde Europese richtlijn voor de belasting van energieproducten en elektriciteit. Staatssecretaris Van Geel (milieu) is een voorstander van energiebelasting op kerosine. Eerder had hij gepleit voor een belasting op vliegtickets. Van Geel vindt dat de negatieve milieueffecten van vliegen beter in de prijs moeten worden verrekend. Hij vindt het onbegrijpelijk dat er wel accijns wordt geheven op benzine en diesel en niet op kerosine. ´Er zal meer moeten worden gedaan om de ernstige gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. De luchtvaart moet daar niet van worden uitgezonderd´, aldus Van Geel. Door de verbranding van kerosine komen er broeikasgassen vrij. De internationale luchtvaart is tot nog toe uitgezonderd van de verplichtingen uit het Kyoto Protocol over klimaatverandering.   Wat je altijd al wilde weten over natuurvoeding en biologische produkten. Surf naar de site......

Lokale producten nog heilzamer voor milieu dan biologisch"
07-03-2005
Biologische landbouwproducten zijn waardevol, maar de consument helpt het milieu nog meer door voedsel te kopen dat werd geproduceerd in de nabije omgeving. Voor het Verenigd Koninkrijk is dat twintig kilometer, zegt een rapport in het internationale vakblad Food Policy. Het rapport pleit voor meer lokale productie en consumptie. "De boodschap is dat het niet genoeg is voedsel te kopen uit eigen land, nog beter is dat het uit de eigen streek komt", zeggen de auteurs.

Jules Pretty van de universiteit van Essex en zijn collega Tim Lang van City University berekenden dat het over lange afstanden vervoeren van voedsel meer schade aanricht aan het milieu dan het bedrijven van niet-biologische landbouw op zich. Ze stootten daarbij op een aantal verrassende resultaten. Zo blijkt het wegtransport nog schadelijker te zijn dan het vliegtuig. Vandaar hun advies om niet alleen voedsel te kopen uit het Verenigd Koninkrijk, maar daarbovenop ook uit de eigen regio. Al geven de auteurs toe dat de belabberde labeling van voedingsproducten die bewuste keuze vaak niet toelaat.

Pretty en Lang berekenden voor het Verenigd Koninkrijk het ecologisch prijskaartje van elke stap in de voedselproductie. "In die prijs zitten externe kosten zoals schade aan milieu en wegeninfrastructuur", zegt Pretty. Indien al het voedsel verhandeld wordt binnen een straal van 20 kilometer verminderen de milieu- en infrastructuurkosten met een factor tien. De daling van 3,4 miljard euro tot 340 miljoen euro is dan goed voor een jaarlijkse milieubesparing van meer dan 3 miljard euro.

Ook de biologische landbouw kan een forse bijdrage leveren in die kostenbesparing. Als alle landbouwers in het Verenigd Koninkrijk zouden overschakelen naar bio, dan spaart dit 1,6 miljard euro milieukosten uit. De consument kan nog 150 miljoen euro bijdragen door per fiets, te voet of met de bus zijn voedsel te gaan kopen.

Zeeuwse Zonnebootrace

25-02-2005

Op zaterdagmiddag 25 juni zal naar alle waarschijnlijkheid in Middelburg de eerste Zeeuwse Zonnebootrace gehouden worden. Daarmee heeft Zeeland een primeur voor Nederland.

Het Zeeuws Platform Duurzame Ontwikkeling (ZPDO) heeft in samenwerking met de Hogeschool Zeeland, de vereniging Zeeuwind en MarEtec het plan opgevat om een jaarlijks terugkerende ‘zonnebootrace’ voor kleine zelfgemaakte vaartuigen te organiseren. Doelstelling is om zonne-energie (en Zeeland) op een aantrekkelijke manier te promoten. Studenten en leerlingen van Zeeuwse onderwijsinstellingen en leden van sport- en maatschappelijke organisaties kunnen op een uitdagende manier kennis maken met de mogelijkheden van zonne-energie door zelf een vaartuig te bouwen en deel te nemen aan een onderlinge wedstrijd.

De formule is eenvoudig. De organisatoren stellen voor elk deelnemend team vier of zes zonnepanelen in bruikleen beschikbaar. De teams bouwen zelf een vaartuig, dat met behulp van zonne-energie gevoede elektromotor(en) wordt voortgestuwd. Het ontwerp en de uitvoering zijn natuurlijk bepalend voor de snelheid van het vaartuig. In de vorm van een wedstrijd wordt bepaald welk team de opdracht het best heeft uitgevoerd. De wedstrijd bestaat uit twee onderdelen: een duurvaart over één uur (marathon) en een sprint. Het beoogde wedstrijdparkoers ligt in de Binnenhaven van Middelburg. Als de zon het er bij laat zitten wordt de wedstrijd één week uitgesteld.
Aan de wedstrijd kunnen maximaal tien teams deelnemen. Twee teams van de Hogeschool Zeeland vormen een aparte klasse. Zij krijgen de beschikking over zes panelen. De ‘standaardteams’ kunnen op vier panelen rekenen.
De organisatie kan de teams bijstaan met technische adviezen. De vaartuigen zullen tevens aan een keuring onderworpen worden.

De organisatie heeft inmiddels Zeeuwse onderwijsinstellingen en watersportverenigingen aangeschreven met een uitnodiging om een team aan te melden. Deelname staat echter ook open voor bedrijventeams of teams van sport- en andere verenigingen.

Belangstellenden kunnen zich melden bij de organisatie en ontvangen dan een informatiepakket.
Voor alle ingeschreven teams wordt op woensdag 6 april een informatieavond georganiseerd.
De inschrijving staat open tot 16 maart.

Het idee voor de zonnebootrace in ingegeven door de bekende World Solar Challenge, een tweejaarlijks terugkerende race dwars door Australië voor auto’s die met zonne-energie worden aangedreven. De uitstraling van deze wegwedstrijd is enorm en vormt een uitstekende promotie voor zonne-energie.

Het Nederlandse Nunateam heeft deze race al twee keer in successie gewonnen.
De teams die aan de Solar Challenge deelnemen beschikken over het algemeen over aanzienlijke budgetten en krijgen steun van onderzoeksinstituten en internationale ondernemingen.

De eerste Zeeuwse Zonnebootrace krijgt een aanzienlijker bescheiden opzet. Op basis van de ervaringen met de eerste zonnebootrace deze zomer kunnen de ambities voor de volgende jaren worden bijgesteld.

De FairFood Coalitie tegen Honger is los!

 12 januari 2005

Steun de FairFood Peperpetitie!
Er wordt veel gepraat over honger maar te weinig gedaan. Daarom heeft FairFood de FairFood Coalitie tegen Honger in het leven geroepen. Een werkgroep, en dus geen praatgroep, waar bedrijven en politici samen met FairFood écht iets tegen de honger doen. Door harde afspraken te maken en gezamenlijk te kijken naar de behaalde progressie.
Handel tegen Honger!! Dat is het motto van de FairFood Coalitie tegen Honger. In de FairFood Coalitie tegen Honger gaan politici en bedrijven gezamenlijk de strijd aan tegen honger door te werken aan eerlijke handel. De deelnemende partijen stellen zich de vraag wat zíj kunnen doen aan eerlijker handel en formuleren hiertoe concrete plannen van aanpak. Elke 6 maanden wordt er teruggeblikt: hebben de leden van de coalitie hun doelen gehaald? Zijn de afspraken nagekomen en is progressie geboekt? De deelnemende partijen worden geflankeerd door een Denktank van experts uit wetenschappelijke en niet-gouvernementele kring. Zij begeleiden en beoordelen de vorderingen van de coalitie. Ook worden beide partijen tijdens hun activiteiten gevolgd door filmteams om de behaalde progressie vast te leggen en openbaar te maken.

FairFood Peperpeptitie.
Politici zijn uiteraard de eersten die zetel nemen in de FairFood Coalitie tegen Honger. Vanuit beleidsmatig oogpunt een uitstekende gelegenheid om middels eerlijke handel armoede en dus honger aan te pakken. Om hen aan te sporen snel in de FairFood Coalitie tegen Honger te stappen sturen we tweede kamerleden in januari 2005 de FairFood Peperpetitiekalender toe. Op deze speciale FairFood kalender staat een greep uit de duizenden Peperpetitiefoto's die zijn gemaakt van jonge mensen met een rode peper in hun mond als symbool voor hun steun in 'de pittige strijd tegen honger'. Eind februari bieden we de FairFood Peperpetitie aan in Den Haag aan een Tweede Kamerlid.

Val Dood!
Dagelijks sterven er 25.000 mensen van de honger. Tijdens het aanbieden van de FairFood Peperpetitie eind februari 2005 gaan we met net zoveel mensen 'doodvallen' als er op dat moment sterven van de honger. Een ludieke actie om onze boodschap kracht bij te zetten. Help FairFood in de strijd tegen de honger en kom ook doodvallen. Surf naar www.fairfood.org  voor meer informatie.
( www.fairfood.org )

Van Geel met vertrouwen naar klimaatconferentie

Van 6 tot 17 december wordt de tiende klimaatconferentie (COP 10) gehouden in Buenos Aires (Argentinië). Staatssecretaris Van Geel (milieu) vertegenwoordigt de Europese Unie op het ministeriële gedeelte van 15 tot en met 17 december. De conferentie staat in het licht van het tienjarige bestaan van het Klimaatverdrag. Er wordt stilgestaan bij wat er in die tien jaar is bereikt en wat de uitdagingen voor de toekomst zijn. "Nu het protocol in werking treedt, gaan we met meer vertrouwen de klimaatconferentie tegemoet", aldus de staatssecretaris.
Tijdens het ministeriële deel worden paneldiscussies gehouden over vier thema´s: 10 jaar Klimaatverdrag (wat is er bereikt en wat zijn de uitdagingen voor de toekomst?), adaptatie (welke aanpassingen zijn er nodig aan de gevolgen van klimaatverandering?), technologieoverdracht, en mitigatie (hoe klimaatverandering te voorkomen?).
Nu het Kyoto-protocol eindelijk in februari in werking gaat treden is het volgens de voorzitter van de Europese milieuministers tijd om de discussie te starten over het klimaatbeleid na 2012, wanneer het Kyoto-protocol afloopt. Van Geel: "Het Kyoto-protocol is pas het begin, er zijn verdergaande emissiebeperkingen nodig om de ernstige gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan".
Richtinggevend voor het lange termijn klimaatbeleid van de Europese Unie is dat de gemiddelde temperatuur op aarde niet meer dan 2 graden mag stijgen ten opzichte van het preïndustrieel niveau. Daarvoor is snelle actie is nodig, want het klimaat verandert volgens de laatste wetenschappelijke inzichten sneller dan verwacht.

"Andere landen, in het bijzonder de Verenigde Staten, die het Kyoto-protocol niet hebben geratificeerd, zullen ook hun bijdrage moeten gaan leveren om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen", aldus de voorzitter van de Europese milieuministers. Ook wil Van Geel de samenwerking met ontwikkelingslanden intensiveren.

Ter voorbereiding van de klimaatconferentie heeft Van Geel een bezoek gebracht aan Qatar, Zuid-Afrika, China, Verenigde Staten, Argentinië en Brazilië. Van Geel heeft na deze gesprekken goede hoop dat er voor het eerst een discussie kan worden gevoerd over het klimaatbeleid na Kyoto. De Verenigde Staten erkennen dat klimaatverandering door de mens wordt veroorzaakt en zijn bereid nieuwe wegen te zoeken om het probleem gezamenlijk op te lossen.

De Europese Unie heeft in 2002 het Kyoto-protocol geratificeerd. Al veel langer voert de Europese Unie klimaatbeleid. Per 2005 treedt het Europees emissiehandelssysteem in werking.

De conferentie COP 10 vindt plaats in conferentiecentrum La Rural in Buenos Aires en wordt voorgezeten door de Argentijnse minister van milieu en gezondheid, Dr. Ginés González García. Op de conferentie zijn meer dan 100 landen vertegenwoordigd.
Het Kyoto-protocol zal op 16 februari in werking treden en is geratificeerd door 128 landen.

Consumentenbond start emailactie, speel het goed! richting winkeliers en producenten
Omstandigheden speelgoedproductie China schrijnend

Het meeste speelgoed dat in Nederland wordt verkocht, is afkomstig uit China. Werktijden van 12 tot 15 uur zijn daar geen uitzondering. Daarnaast zijn andere arbeidsomstandigheden schrijnend te noemen. Dit blijkt uit een onderzoek van een aantal Europese consumentenorganisaties, waaronder de Consumentenbond, dat vandaag in de Consumentengids wordt gepubliceerd. De bond wil dat winkeliers en producenten zorgen voor betere arbeidsomstandigheden in de speelgoedfabrieken. Via een digitale kaart kunnen consumenten winkeliers en producenten hiertoe oproepen.
Europese consumentenorganisaties hebben een kijkje achter de schermen genomen in de speelgoedfabrieken in China waar 6 populaire speelgoedproducten worden gemaakt. Dit zijn Power Rangers, Disney knuffels, Action Man, Leo Clikits, Barbie en Brutz Doll. In gedragscodes wordt het beleid ten aanzien van werktijden, loon en veiligheid in de fabriek vastgelegd. Helaas geeft deze code geen garantie voor de praktijk. De resultaten zijn schrijnend! Risico’s op vergiftigingen en gehoorbeschadigingen zijn vaak voor de jonge vrouwen geen uitzondering. Ze wonen met twaalven op één kamer vlakbij de fabriek. Bij sommige fabrieken worden buitenproportionele straffen opgelegd. Als ze 1 minuut te laat komen op het werk wordt er 2 uur loon ingehouden.

De Consumentenbond vindt dat consumenten geïnformeerd moeten worden over de productie van speelgoed, zodat zij in de winkel kunnen kiezen voor speelgoed dat onder menswaardige omstandigheden is gemaakt. Consumenten die de komende maanden speelgoed kopen kunnen door het verzenden van een digitale kaart via de website www.consumentenbond.nl aan de winkeliers waar zij het speelgoed hebben gekocht laten weten wel op de hoogte te zijn van de slechte arbeidsomstandigheden. Leden en niet leden kunnen ook bellen naar (070) 445 45 45. Op deze manier vragen zij tevens aan de winkeliers hun inkoopbeleid aan te passen. De Consumentenbond zorgt voor verzending van alle digitale kaarten naar de winkeliers.

Verdrag van Bazel zet sloopschepen
bij chemisch afval

02 November 2004

Sloopschepen zijn wél gevaarlijk afval! Dit historische besluit nam het Verdrag van Bazel eind oktober. Greenpeace is zeer verheugd over dit resultaat van jarenlang intensief campagnevoeren voor schone sloop van giftige schepen. Het ongecontroleerde gezeul over de wereld met giftige sloopschepen wordt aan banden gelegd.

Veel afgedankte westerse schepen worden ontmanteld in landen als India en Bangladesh. Gasexplosies, asbest en giftige stoffen veroorzaken vele doden en gewonden onder de slooparbeiders. Prachtige stranden veranderen in vieze, giftige scheepskerkhoven.
Toestemming verplicht
Maar nu kan India met de - internationale - wet in de hand zeggen dat het zo'n schip niet wil hebben. Want het Verdrag van Bazel verbiedt de export van gevaarlijk afval, van rijke naar arme landen. Een sloopschip mag dus het (westerse) land niet uit zónder toestemming van het importerende land. Bovendien zijn de 163 landen die dit verdrag ondertekenden verplicht ervoor te zorgen dat de sloop milieuvriendelijk gebeurt. Eindelijk moeten afgedankte schepen op een schone manier worden gesloopt en van giftig afval worden ontdaan.
2.200 olietankers
De machtige scheepvaartindustrie verzette zich jarenlang met hand en tand tegen bindende maatregelen. Maar onder actief Nederlands voorzitterschap spande Europa zich in vóór internationale regelgeving. 'Dit besluit had geen dag later moeten komen', zegt campaigner Shipbreaking Marietta Harjono. 'Juist door de Europese afspraak om enkelwandige olietankers te verbieden, staan 2.200 tankers klaar voor de sloop. Er zitten nog veel mazen in deze wet, maar het is wel een enorme stap vooruit.'

Wereld Natuur Fonds verheugd over ratificatie Rusland Kyoto-protocol

22 oktober 2004

Het Wereld Natuur Fonds noemt het besluit van het Russische parlement om het verdrag van Kyoto te ratificeren ‘zeer goed nieuws’. De eerste bescheiden, maar belangrijke stap is gezet in de internationale aanpak van het klimaatprobleem, aldus de natuurbeschermingsorganisatie. Door de ratificatie kan het verdrag nu echt in werking treden, omdat met de toetreding van Rusland de benodigde 55 landen meedoen die samen verantwoordelijk zijn voor ten minste 55 procent van de CO2-uitstoot.

Het verdrag van Kyoto is bedoeld om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Drastische reductie van de uitstoot is noodzakelijk vanwege de temperatuurstijging. Klimaatwetenschappers zien nu al zichtbare verschuivingen in de natuur, en verwachten dramatische verliezen in biodiversiteit als het klimaat zo snel blijft veranderen. Deze ontwikkelingen zullen ook grote gevolgen voor de mens hebben.
De Russische ratificatie betekent dat de Verenigde Staten vrijwel alleen staan in hun onwil om actie te ondernemen. Het betekent bovendien dat de ontwikkelingslanden, die nu nog niet meedoen, zien dat het merendeel van de rijke landen wel bereid is een eerste stap te zetten. Dit is de eerste voorwaarde om de ontwikkelingslanden bij toekomstige onderhandelingen wel aan tafel te krijgen.
Overigens is de start van de uitvoering nog maar een eerste begin, aldus het Wereld Natuur Fonds. “Het gaat om zeer bescheiden doelstellingen. Uiteindelijk zal er nog veel meer moeten worden gedaan om de temperatuurstijging definitief terug te draaien”, aldus Sible Schöne van het WNF.
Het Wereld Natuur Fonds is van mening dat de wereldwijde temperatuurstijging onder de 2 ºC moet blijven om dramatische klimaatverandering te voorkomen. In het Kyoto-protocol is afgesproken dat de onderhandelingen over de internationale aanpak na 2012 – het jaar waarin de Kyoto-verplichtingen aflopen – moeten starten in 2005. Voor succesvolle onderhandelingen is het essentieel dat de EU een ambitieuze en geloofwaardige onderhandelingspositie inneemt. De eerste stap daartoe is gezet: de EU onderschrijft bovengenoemde 2 ºC doelstelling.
Nederland en Duitsland hebben inmiddels aangegeven voorstander te zijn van 30 procent emissiereductie in 2010 ten opzichte van 1990, opnieuw een goede stap. Om deze positie geloofwaardig te maken is het echter nodig ook een maatregelenpakket te ontwikkelen waarmee dit doel kan worden gehaald. De belangrijkste elementen hiervan zijn aanscherping na 2012 van het Europese CO2-emissiehandelsysteem en scherpe normstelling voor auto’s en elektrische apparaten, zodat deze in 2010 twee keer zo zuinig zijn als nu.
 

Effecten van klimaatverandering
duidelijk zichtbaar in Europa

18-08-2004

Steeds meer effecten van klimaatverandering zijn zichtbaar in vele delen van Europa. Die effecten lijken de theorie van klimaatverandering te ondersteunen. Hierbij gaat het om zowel negatieve als positieve gevolgen voor natuur en maatschappij. Voorbeelden zijn veranderde weersextremen en effecten op planten en vogels, landbouw, gezondheid en economie. Gezien deze effecten, zal Europa zich meer moeten voorbereiden op klimaatverandering. Dit stelt het Europees Milieuagentschap (EEA) in een nieuw rapport 'Impacts of Europe's changing climate', opgesteld door het Milieu- en Natuurplanbureau (MNP) bij het RIVM en het Duitse Milieuagentschap UBA. Het rapport beschrijft 22 indicatoren, die waargenomen en mogelijk verwachte consequenties van klimaatveranderingen voor Europa illustreren.

De temperatuur in Europa is de laatste 100 jaar met gemiddeld 0,95°C gestegen. In Nederland is het zelfs nog net iets meer. Het aantal weer- en klimaatgerelateerde catastrofes per jaar verdubbelde in de negentiger jaren in vergelijking met de tien jaar daarvoor. De verhoogde frequentie en intensiteit van dergelijke extreme gebeurtenissen is consistent met wat wetenschappelijke modellen voorspellen. Uiteenlopende gevolgen van waargenomen klimaatverandering zijn zichtbaar. Zo zijn bijvoorbeeld de gletsjers in bijna alle delen van Europa in de twintigste eeuw meer dan 50% in volume achteruit gegaan. De zeespiegel is in de afgelopen eeuw met 0,8-3mm per jaar gestegen (afhankelijk van de regio). Verder is de economische schade van klimaatgerelateerde catastrofes flink gestegen in de laatste twintig jaar, deels door de stijging in frequentie van de catastrofes, deels door toegenomen welvaart. Ook voor de natuur zijn er effecten waargenomen. In de laatste drie decennia is er een achteruitgang van plantensoorten geconstateerd in delen van Europa. Naast verlies aan leefgebied is dit ook gerelateerd aan klimaatverandering. Echter, in andere delen van West-Europa, waaronder Nederland, is het aantal soorten juist toegenomen door een uitbreiding van het aantal warmte-minnende soorten, terwijl het aantal koude-minnende soorten langzaam achteruit is gegaan. Verder is het jaarlijkse groeiseizoen voor planten in Europa in de laatste dertig jaar met gemiddeld 10-14 dagen langer geworden. Daarbij is de toename in Nederland groter dan het Europees gemiddelde. De overlevingskans van vogelsoorten die in Europa overwinteren is in de laatste decennia verbeterd en zal dat blijven doen met stijging van de wintertemperaturen.

Het rapport illustreert ook mogelijke effecten voor de 21ste eeuw, gebaseerd op recente modellen. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat er een bepaalde menselijke bijdrage is aan de waargenomen en toekomstige klimaatverandering. De grootte van deze bijdrage is nog onzeker. Extreem koude winters zullen tegen het einde van deze eeuw bijna geheel uitblijven, terwijl extreem warme zomers en zware regen- en hagelbuien vaker zullen voorkomen. De mogelijke risico's van een toename van extreem warme zomers voor de gezondheid bleken tijdens de extreem warme zomer van 2003. Toen vielen er in het westen en zuiden van Europa meer dan 20.000 extra doden. Verder zal naar verwachting driekwart van de gletsjers in de Alpen in 2050 geheel verdwenen zijn. De stijging van de zeespiegel zal mogelijk versneld worden en nog eeuwenlang voortduren. Landbouw in Europa kan profiteren van een beperkte temperatuurstijging door een uitbreiding naar het noorden en verhoogde opbrengsten in Midden-Europa. Tegelijk wordt echter in delen van Zuid Europa de landbouwoogst onzeker door watertekorten. De waargenomen toename van plantensoorten in West-Europa zal naar verwachting in de 21ste eeuw weer omslaan in een afname, omdat de huidige soorten zich niet genoeg kunnen aanpassen aan een veranderend klimaat.

Het bovenstaande laat zien dat het klimaat in Europa met zekerheid aan het veranderen is en dat effecten zichtbaar zijn. De waargenomen temperatuursverhoging lijkt bij de huidige wetenschappelijke inzichten alleen te verklaren als er rekening gehouden wordt met een menselijke bijdrage. Al is de omvang ervan nog onzeker en onderwerp van lopend onderzoek.

Meer informatie:  http://www.rivm.nl

Europees Ecolabel voor milieuvriendelijkere producten en diensten

Het Europees Ecolabel is het Europese keurmerk voor non-food producten en diensten, die minder belastend zijn voor het milieu.

Door bijvoorbeeld energie- en waterbesparing, het reduceren van afval en het verminderen van uitstoot naar lucht, water en bodem, worden deze producten en diensten vriendelijker voor het milieu.

Producten en diensten Het gaat om niet-voedingsmiddelen en diensten variërend van wasmiddelen, bedmatrassen, binnenhuis verven en lakken, gloeilampen, afwasmachines tot toeristische accommodaties en toiletpapier.  De producten zijn te herkennen aan ´de bloem´, het symbool van het Europees Ecolabel. In Europa zijn er al meer dan 1000 producten en diensten met ´de bloem´ verkrijgbaar.  In Nederland is ´de bloem´ terug te vinden op bont- en totaalwasmiddel, handafwasmiddel, en vaatwastabletten van het merk Klok ECO en bij vijf toeristische accommodaties: Grand Hotel Opduin op Texel (De Koog), NH Leeuwenhorst te Noordwijkerhout, Landal GreenParks Twenhaarsveld te Holten, Groepsaccommodatie Doeksen op Terschelling (Oosterend) en Tulip Inn Brinkhotel te Zuidlaren.

Criteria
Het Europees Ecolabel mag worden gebruikt op producten en diensten die voldoen aan Europese milieucriteria, opgesteld door de Europese Commissie in samenwerking met alle Europese lidstaten. De milieucriteria zijn tot stand gekomen na grondig onderzoek naar de effecten van het product of de dienst op het milieu in iedere fase van de levenscyclus, van grondstof- tot afvalfase. Bij de totstandkoming van de criteria zijn vertegenwoordigers van milieu-, industrie-, retail- en consumentenorganisaties betrokken.

Voordelen
Voor consumenten is het keurmerk een handig en betrouwbaar hulpmiddel bij het maken van milieuvriendelijke keuzes bij het winkelen. Producenten en dienstverleners die het Europees Ecolabel gebruiken bieden duidelijkheid en zekerheid over de milieuvriendelijkheid en kwaliteit van hun product. Het Europees Ecolabel biedt licentiehouders onderscheidend vermogen. Het is het enige Europese milieukeurmerk voor non-food producten en diensten en onderscheidt zich daarin van de nationale milieukeurmerken. Tevens kunnen de besparende maatregelen op lange termijn energie- en waterverbruik verminderen en daarmee de kosten reduceren.

Campagne
In september 2004 is het Europees Ecolabel een promotiecampagne gestart met de titel: ‘Met de bloem kies je voor groen’. Het hoogtepunt ligt in de week van 18 t/m 24 oktober 2004, wanneer de bloem in zeven Europese landen tegelijkertijd wordt gepromoot. De deelnemende landen zijn: Frankrijk, België, Oostenrijk, Italië, Denemarken, Zweden en Nederland.  De campagne in Nederland bestaat uit een workshop voor het bedrijfsleven, een nieuwe website: www.metdebloemkiesjevoorgroen.nl, een bannercampagne op internet, promotiemateriaal zoals keycords, placemats en brochures, en het uitreiken van een aanmoedigingsprijs aan een aantal bedrijven en dienstverleners.

Toekomst
Het Europees Ecolabel wordt in Nederland vertegenwoordigd door Stichting Milieukeur. In 1992 heeft de Europese Unie het Europees Ecolabel opgericht met als doel producenten te stimuleren tot het vervaardigen van milieuvriendelijke producten en de consument de mogelijkheid te bieden bewuste en betrouwbare milieukeuzes te maken.  Momenteel zijn er in Nederland 9 producten en diensten met Europees Ecolabel verkrijgbaar. Dit aantal zal naar verwachting in de nabije toekomst toenemen. Vooral in de toeristen- en hygiëne papiersector ziet het Europees Ecolabel in Nederland potentiële groei.  

Den Haag, september 2004

10 september 2004

In het kader van Wereldvoedseldag - 16 oktober - worden overal in Nederland Wereldmaaltijden georganiseerd. De Wereldmaaltijd brengt tot uiting dat de aarde ruim voldoende voedsel voortbrengt om alle wereldbewoners elke dag een volwaardige maaltijd voor te zetten. Een Wereldmaaltijd vult de maag op een verantwoorde manier, maakt de tongen los, leidt tot een groter bewustzijn van het wereldvoedselvraagstuk, en geeft aanleiding tot bezinning op het eigen consumptiegedrag.

Tijdens Wereldvoedseldag wordt aandacht en gevraagd voor de ongelijke verdeling van voedsel in de wereld. Ieders inzet wordt gevraagd om honger de wereld uit te helpen. Wereldvoedseldag is een uitstekende aanleiding voor het organiseren van een Wereldmaaltijd.
Bij een Wereldmaaltijd eet een persoon niet meer voedsel dan beschikbaar is bij een eerlijke mondiale voedselverdeling. In het kader van Wereldvoedseldag 2004 worden deze Wereldmaaltijden op tal van plekken in Nederland georganiseerd, ondermeer in Dordrecht, Nijmegen, Enschede, Den Haag, Oisterwijk en Stoutenburg.

Voedsel genoeg voor iedereen

Wie zich bij een Wereldmaaltijd een sober of karig maal voorstelt zal zich verbazen: het is een ruime, smakelijke en voedzame maaltijd die uit drie gangen kan bestaan!
De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) heeft op basis van de huidige voedselproductie wereldwijd uitgerekend hoeveel voedsel er per wereldbewoner momenteel beschikbaar is. En dat is erg veel: bijna 2,4 kg!

Per wereldbewoner zijn de volgende hoeveelheden voedsel per dag beschikbaar:

267 gram tarwe, 273 gram rijst, 275 gram maïs, 60 gram gerst, 95 gram overige granen, 135 gram aardappelen, 164 gram wortel- en knolgewassen, 27 gram peulvruchten, 288 gram groenten, 204 gram fruit, 254 gram ruwe suiker, 258 gram melk, 60 gram vis en 49 gram (keuken)olie. (bron: FAO)

De FAO schat in dat de aarde zelfs genoeg kan opbrengen voor het dubbele van de huidige wereldbevolking. In het Wereldmaaltijd-concept wordt aangeraden gebruik te maken van biologisch geteelde producten uit eigen regio en importingrediënten zoveel mogelijk te betrekken via de eerlijke handel: producten met het Fair Trade- of Max Havelaar- keurmerk en producten uit de Wereldwinkel.

Het Wereldmaaltijd-concept

Het idee voor de Wereldmaaltijd werd in 2001 bedacht door Omslag, Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling, daarbij geïnspireerd door materiaal van Stichting WereldDelen. Samen met zijn directe buren (de Zusters van Liefde en Emmaus-Eindhoven) organiseerde Omslag verschillende Wereldmaaltijden voor grote groepen. Sinds de introductie van de Wereldmaaltijd worden overal in het land en d oor iedereen Wereldmaaltijden georganiseerd: door Franciscaanse en andere religieuze groeperingen, milieu- en solidariteitsorganisaties, vrouwengroepen, woongroepen, leerlingen van een horecaopleiding, de gemeente Eindhoven, het provinciehuis in 's-Hertogenbosch en enkele restaurants. Vrijwel overal overheerst de verbazing over de grote hoeveelheid smakelijk eten die dagelijks voor iedereen beschikbaar blijkt.

In 2003 vervaardigde Omslag in samenwerking met Stichting WereldDelen een praktisch informatiepakket. Dit bevat uitvoerige achtergronden, feiten en cijfers, menusuggesties, een poster en een informatieve placemat. Ook biedt het pakket suggesties voor bewust consumeren met oog voor het milieu en rechtvaardige Noord- Zuid verhoudingen, en een handig draaiboek voor het organiseren van een Wereldmaaltijd. Tenslotte bevat het pakket inspirerende teksten die gebruikt kunnen worden bij de bezinning.

Aankondigingen van Wereldmaaltijden vindt u op http://www.omslag.nl/voedsel.htm  Via deze site is ook uitvoerige achtergrondinformatie over de Wereldmaaltijd beschikbaar, evenals verschillende verslagen van Wereldmaaltijden en enkele uitgewerkte recepten.

Het Wereldmaaltijd-informatiepakket kost 7,50 euro, inclusief porto en is te bestellen via giro 753665, t.n.v. Omslag in Eindhoven, o.v.v. 'Wereldmaaltijd'.
-------------------------
BIJLAGE: Bittere paradoxen!

De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO)
stelt: ,,800 miljoen mensen in de wereld zijn ondervoed en bijna twee miljard mensen hebben voedingsproblemen. Hoewel er genoeg voedsel in de wereld wordt geproduceerd om iedereen te voorzien, hebben grote groepen mensen geen toegang tot voldoende (en kwalitatief goed) voedsel. Deze cijfers kunnen in de toekomst vergroten als we nu geen actie ondernemen en onszelf ten doel stellen voedselzekerheid te bewerkstelligen voor iedereen''.
De FAO noemt als belangrijkste oorzaken: handelsstructuren, conflicten, oorlog, aids, armoede, politiek wanbeleid en gebrekkige infrastructuur en transport. Concreet komen de cijfers van de FAO erop neer dat er dagelijks25.000 doden vallen door ondervoeding.

Onlangs presenteerde het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een eerste rapport over de voedselconsumptie in Nederland en de gevolgen daarvan voor de gezondheid op lange termijn. Het RIVM concludeert: ,,Twintigduizend doden jaarlijks en twee jaar korter leven door ongezonde voeding''.
Verder stelt het RIVM: ,,Veel Nederlanders eten teveel en verkeerd.
Gemiddeld over alle Nederlanders genomen leven we nu 2 jaar korter omdat we niet gevarieerd genoeg eten en meer dan nodig is.
(...) Tien procent van de volwassen Nederlanders heeft ernstig overgewicht. De komende tijd neemt dat toe tot 15%. Bij kinderen is een soortgelijke stijging te zien. Ook de ongunstige samenstelling van onze voeding leidt tot omvangrijk gezondheidsverlies. Als ongezonde voedingsgewoonten (weinig vis, groenten en fruit en veel verzadigd- en transvet) in combinatie met overgewicht voorkomt zal dit de levensverwachting op individueel niveau met een veelvoud van 2 jaar bekorten.''

Wie de conclusies van deze twee gezaghebbende organisaties naast elkaar legt ziet een bittere paradox: hier eten veel mensen teveel en verkeerd, terwijl elders op de wereld miljarden mensen te weinig eten. In beide situaties - zowel in overvloed als bij schaarste - leidt dat tot een korte levensverwachting, en zelfs tot de dood: 20.000 doden per jaar in Nederland - 25.000 doden per dag elders op de wereld...
Deze realiteit is extra wrang omdat er wereldwijd voldoende voedsel wordt geproduceerd om iedere wereldburger elke dag een volwaardige maaltijd voor te zetten.

Te koop: Waddenzee!
 inl: Balkenende Makelaars te Den Haag....

24 Juni 2004

Actievoerders van Greenpeace en de Waddenvereniging hebben enorme borden op het wad geplaatst met 'Te Koop: Waddenzee' en de verantwoordelijke ministers als makelaars. Met deze borden protesteren beide organisaties tegen de uitverkoop van het wad door het kabinet. De gezamenlijke natuur- en milieuorganisaties, verenigd in www.knokmeevoordewaddenzee.nl, protesteren hiermee tegen het advies van commissie Meijer dat natuurbeheer in de Waddenzee alleen mogelijk is met de opbrengsten van het waddengas.


Het lijkt erop dat de goedkeuring van gaswinning in de Waddenzee, morgen door het kabinet, al vast staat. En dat terwijl er nog steeds onzekerheid bestaat over de effecten van bodemdaling als gevolg van gaswinning. Met het standpunt dat alleen dankzij de gasbaten het onderhoud van ons grootste natuurgebied mogelijk is, doet het kabinet de Waddenzee in de uitverkoop. Greenpeace en de andere natuur- en milieuorganisaties willen deze uitverkoop zichtbaar maken door het plaatsen van de Te Koop-borden in het Waddengebied. Deze actie maakt deel uit van een serie acties en protesten. Eerder dit jaar voerde Greenpeace actie bij een gaswinningspaal van de NAM op de Waddenzee.

Strijdig met internationale afspraken

Het voornemen van de regering is strijdig met internationale afspraken. Nederland heeft zich in tal van verdragen, zoals de Biodiversiteits Conventie, de Vogel- en Habitatrichtlijn en het Kyoto Protocol, verplicht de Waddenzee te beschermen tegen diverse bedreigingen. De gevolgen van schelpdiervisserij, zeespiegelstijging, scheepvaart-ongelukken en vervuiling bedreigen de natuur in het internationaal belangrijke gebied. De commissie Meijer adviseert terecht deze problemen aan te pakken. Echter, door beheer van waddennatuur afhankelijk te maken van waddengas, geeft Nederland internationaal een slecht voorbeeld. Als winstgevendheid van natuurgebieden de internationale norm wordt, ziet de toekomst van de natuur er somber uit.

Tweede Kamer kan uitverkoop van het wad teniet doen

Het kabinetsbesluit betekent nog niet dat de gaskraan daadwerkelijk open gaat. Dit najaar krijgt de Tweede Kamer de kans deze uitverkoop van het wad teniet te doen en te kiezen voor een aanpak waarbij de natuur van dit bijzondere gebied echt voorop staat.

http://www.greenpeace.nl/news/details?item_id=507007

http://www.knokmeevoordewaddenzee.nl/

De DoorzaagVraag:
consumenten zagen bedrijven door over hun producten

In juli 2004 start Milieudefensie met het project "de doorzaagvraag". Consumenten stellen vragen aan bedrijven over de herkomst en productie-omstandigheden van producten die leiden tot grootschalige ontbossing. We richten ons op (hardhouten) tuinmeubelen en friet.
Friet leidt tot ontbossing? Jazeker! Friet wordt gebakken in frituurvet. Hierin zit palmolie verwerkt. De aanleg van palmolieplantages in tropische regenwouden leidt tot grootschalige ontbossing. Zo groeide tussen 1995 en 2003 het areaal palmolieplantages in Indonesie van 2 miljoen hectare naar 4 miljoen hectare!

www.milieudefensie.nl

Website bundelt activiteiten rondom duurzame mobiliteit Week van de Vooruitgang 2004

10 juni 2004

Voor de tweede keer vindt in september de 'Week van de Vooruitgang' plaats, bedoeld om de problemen van het groeiend autoverkeer onder de aandacht te brengen en duurzame alternatieven te promoten. Via de website www.weekvandevooruitgang.nl  kunnen belangstellenden activiteiten aanmelden.

De 'Week van de Vooruitgang', die van 16 tot en met 22 september 2004 plaatsvindt in Nederland, is een samenwerkingsverband tussen stichting LOAZ, Milieudefensie, 3VO, Stichting Natuur en Milieu, Fietsersbond, NIGZ / COS Nederland, Reizigersvereniging ROVER en de Stichting voor Gedeeld Autogebruik. De organisaties roepen gemeenten én bewoners op een week lang groen licht te geven voor fietsen, lopen, openbaar vervoer en autodaten. Het feit dat veel mensen zich nu als vanzelfsprekend per auto verplaatsen, heeft grote gevolgen voor milieu, veiligheid, leefbaarheid én de gezondheid van mensen.

Gemeenten, maatschappelijke organisaties en bewonersgroepen kunnen hun activiteiten nú aanmelden op de website www.weekvandevooruitgang.nl. Op deze site is een overzicht te zien van alle activiteiten in deze themaweek. De lijst is begin september compleet. Alles wijst erop dat het om een groot aantal aanmeldingen zal gaan. Afgelopen jaar deden meer dan 400 scholen en bijna 200 gemeenten aan de Week mee. Ook een groot aantal bedrijven zal weer meedoen.

Nieuwe regels, nieuwe etikettering voor genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders

16-4-2004

Alle producten afkomstig van genetisch gemodificeerde organismen (ggo's) moeten vanaf 18 april worden geëtiketteerd. Op deze datum wordt de nieuwe Europese wetgeving voor genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders van kracht. Dit betekent dat de Europese regels voor ggo's en voedsel stevig worden uitgebreid.

Het nieuwe systeem bevat belangrijke garanties voor de keuzevrijheid van consumenten. De veiligheid van mens, dier en milieu was al volledig geregeld. Nieuw is de uitbreiding van de verplichte etikettering en traceerbaarheid en het systeem van vergunningen. De ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer hebben met de betrokken toezichthoudende instanties een uitvoeringsplan opgesteld. Hierin staan de praktische invulling van de regels en de mogelijkheden voor de handhaving voorop. Een rapport met de resultaten hiervan wordt binnenkort naar de Tweede Kamer gezonden.

Traceerbaarheid
Met de nieuwe wetgeving wordt het mogelijk de aanwezigheid van genetisch gemodificeerde organismen door alle schakels van de productieketen heen te volgen, van boer tot consument. Hierdoor kunnen producten, mocht dat ooit nodig zijn, makkelijker uit de handel worden genomen en kan de etikettering van producten in de supermarkt beter worden gecontroleerd. Ook deze verplichting geldt voor levensmiddelen en voor diervoeders, zowel voor veevoer als voor voer voor huisdieren.

Op 18 april zullen er niet opeens veel geëtiketteerde producten in de supermarkt liggen. Dit gaat geleidelijk. Zoals bij iedere nieuwe wetgeving is er een overgangsmaatregel. Producten van voor 18 april 2004 hoeven nog geen etiket te hebben; voor producten die volgens de oude regels al geëtiketteerd moesten worden geldt deze overgangsmaatregel niet. Omdat minimale vermenging van genetisch gemodificeerde organismen met conventionele producten tijdens de verbouw van gewassen of het transport niet te voorkomen is, geldt een uitzondering op de etiketteringverplichting als er minder dan 0.9% van een partij genetisch gemodificeerd is. Maar dan moet de handelaar wel kunnen aantonen dat deze aanwezigheid onbedoeld en onvermijdelijk was. Overigens zijn er in Nederlandse winkels maar weinig producten aanwezig die ggo-ingrediënten bevatten.

Toelating
Al jaren mogen ggo's niet zomaar worden gebruikt voor verwerking in levensmiddelen in de EU. Genetisch gemodificeerde organismen moeten eerst worden beoordeeld en veilig bevonden. De nieuwe regels zorgen voor een gecentraliseerde toelatingsprocedure voor alle ggo's bestemd voor levensmiddelen of diervoeders. De risicobeoordeling zal worden uitgevoerd door de Europese VoedselveiligheidsAutoriteit, waarna het publiek de mogelijkheid heeft om hierop te reageren. De lidstaten nemen, op basis van een voorstel van de Commissie, uiteindelijk het besluit over de toelating.

Min. WVS

Noordzee levert verwarming voor Haagse wijk

11-03-2004

De Noordzee garandeert binnen drie jaar de verwarming in 750 nieuwbouwwoningen in Den Haag. Dat kan dankzij een zogeheten zeewaterwarmtecentrale. Woningcorporatie Vestia spreekt van een wereldprimeur: ,,Nog nergens ter wereld wordt dit innovatieve systeem op deze schaal toegepast''.

De zeewatercentrale onttrekt vanuit de haven van Scheveningen warmte uit zeewater met behulp van een warmtewisselaar. De huizen in de nabijgelegen wijk Duindorp krijgen middels vloerverwarming een constante temperatuur van ongeveer 21 graden Celsius. Ook het drinkwater kan worden opgewarmd door de nieuwe centrale, die eind 2006, begin 2007 klaar moet zijn voor gebruik.

Duindorp wordt de komende jaren grotendeels gerenoveerd. In de plaats van 1100 oude panden komen 750 nieuwbouwwoningen. Deze woningen krijgen ieder een eigen warmtepomp. Vestia wil van Duindorp een zogenoemde energieneutrale wijk maken. Daartoe krijgt de wijk voor de energievoorziening mogelijk ook een aantal windmolens.

Volgens projectleider Theo van de Bor bestaat er vanuit heel Europa belangstelling voor de zeewaterwarmtecentrale. ,,Iedereen is erg benieuwd naar onze ervaringen. De techniek is bekend, maar toepassing op deze grote schaal is uniek.''

De bijzondere warmwatervoorziening kost 9,5 miljoen euro. Het project is aangemeld voor een Europese subsidie van 1 miljoen euro. Het is nog onduidelijk of de subsidieaanvraag wordt gehonoreerd. Vestia en de gemeente Den Haag hebben zich alvast garant gesteld, waardoor het project hoe dan ook kan worden uitgevoerd.

Bij Vestia werd woensdagmiddag champagne gedronken om de komst van de zeewaterwarmtecentrale -,,Een fijn woord voor scrabble-liefhebbers'', aldus Van de Bor- te vieren. De woningcorporatie wil het publiek via folders en internet gaan informeren over de werking van de centrale. Het pompgebouwtje krijgt een ander aangezicht dan 'gewone' stroomhuisjes. Vestia heeft hiervoor een architect in de arm genomen. Die heeft een ontwerp gemaakt met veel plaats voor glas, zodat belangstellenden de werking van de centrale zelf kunnen bekijken.

Bron: ANP
 

Europese Unie moet
verantwoordelijkheid nemen

8-03-2004

Het Kyoto-protocol moet snel in werking treden en de internationale afspraken over klimaat moeten worden nageleefd. De Europese Unie moet duidelijke doelen stellen voor de lange termijn. Dit is de inzet van de Europese milieuministers ter voorbereiding van de Europese top dit voorjaar.
Volgens staatssecretaris Van Geel (milieu) is het van groot belang dat Europa verantwoordelijkheid neemt en leiderschap toont. De afspraken uit het Kyoto-protocol moeten worden nageleefd, ook voordat het protocol in werking is getreden. ‘Rijke landen moeten het goede voorbeeld geven, ook als het economisch even tegen zit. We mogen de gevolgen van klimaatverandering niet afwentelen op de toekomst en op arme landen. De Europese Unie moet laten zien dat een klimaatbeleid kosteneffectief kan worden uitgevoerd,’ aldus staatssecretaris Van Geel tijdens de milieuraad in Brussel.
Van Geel wil dat het protocol snel in werking treedt. Het Kyoto-protocol is het enige internationale institutionele kader om klimaatverandering tegen te gaan. Innovaties komen niet vanzelf, daar zijn goede afspraken voor nodig. Van Geel: ‘Het Kyoto-protocol is pas het begin, er is veel meer nodig om de ernstige gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan.’
Het Kyoto-protocol treedt in werking als het door 55 landen is omgezet in nationale wetgeving. Deze landen dienen verantwoordelijk te zijn voor 55 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen van industrielanden in 1990. Als Rusland ratificeert kan het protocol in werking treden. Eerder heeft de Verenigde Staten laten weten het Kyoto-protocol niet te willen ratificeren.
 

'Biologisch voedsel vaak besmet'

19 februari 2004

Biologische voedingsproducten zijn geregeld vervuild met genetisch veranderde organismen, terwijl op de etiketten van de meeste producten staat vermeld dat deze 'gegarandeerd gentechvrij' zijn. Dat schrijft Trouw donderdag naar aanleiding van Brits onderzoek. De Britse wetenschappers stelden vast dat er geen gevaar was voor de volksgezondheid.

Uit het onderzoek van de universiteit van Glamorghan, Wales, kwam naar voren dat tien van de 25 biologische producten fors waren vervuild met genetisch gemanipuleerde soya.

Het platform van de biologische sector in Nederland, Biologica, dringt aan op maatregelen. Directeur Bert van Ruitenbeek van Biologica is geschrokken. "De biologische sector is uit principe gentechvrij, maar we worden er ongewild toch mee opgezadeld." Volgens Ruitenbeek is Biologica onder protest akkoord gegaan met vrijwillige afspraken die minister Cees Veerman van Landbouw voorstelde. Biologica wil de garantie dat er een gentechvrije keten komt.
 

Staatssecretaris Van Geel:
'Handel in illegaal hout moet stoppen'

Staatssecretaris Van Geel heeft op de biodiversiteitconferentie met Indonesie en Maleisië afspraken gemaakt over hout. Op Kalimantan (Indonesie) wordt samen met WWF een programma ontwikkeld voor duurzaam bosbeheer. Met het project wordt invulling gegeven aan een regionaal partnership voor bossen, een toezegging van Nederland tijdens de Top van Johannesburg over duurzame ontwikkeling. Ook wordt gewerkt aan certificering als middel tegen de handel in illegaal hout. Daarbij gaat het vooral om hout dat bestemd is voor Azie en Europa.
Met Maleisië zal worden samengewerkt om de handel in illegaal hout terug te dringen. In Maleisië wordt er een proefproject gestart om de uitvoerbaarheid van een Nederlands certificatiesysteem te toetsen. De inzet is om dit nieuwe systeem in 2005 in te voeren.

De ontbossing van het tropisch regenwoud is een ramp voor de natuur. 90 procent van alle dieren en plantensoorten komen voor in het tropisch regenwoud. Als het bos verdwijnt, verdwijnen ook miljoenen planten en dieren. Wereldwijd is de laatste 30 jaar het tropisch regenwoud met 25 procent afgenomen. Per jaar gaat er 12,3 miljoen hectare bos verloren. Dit is gelijk aan drie keer Nederland.
De ontbossing wordt vooral veroorzaakt door landbouw en de handel in tropisch hout. Om de handel in illegaal hout te bestrijden is volgens Van Geel een Europese aanpak het meest effectief. De Europese Commissie heeft een nieuw actieplan, FLEGT, ontwikkeld om de handel in illegaal hout terug te dringen. Staatssecretaris Van Geel wil zich tijdens het Nederlandse voorzitterschap inzetten voor de uitwerking van dit plan. Ook vindt Van Geel dat de Rijksoverheid zelf haar verantwoordelijkheid moet nemen. Met de ministeries is afgesproken om de inkoopregels door te lichten om zo spoedig mogelijk alleen nog maar legaal hardhout in te kopen.
 
Belangrijke thema's tijdens de biodiversiteitconferentie waren: de bescherming van de natuur en de toegang en verdeling van de opbrengsten van de natuur. Staatssecretaris Van Geel is verheugd dat er op de conferentie een ambitieus actieprogramma voor beschermde gebieden en ecologische netwerken is vastgesteld. Ook vindt hij het een goede zaak dat wordt erkend dat er dringende maatregelen noodzakelijk zijn voor de bedreigde biodiversiteit in de diepzee. Op dit moment is slechts 1 procent van de oceanen beschermd, tegenover 10 procent van het aardoppervlak. Door vervuiling, overbevissing en mijnbouw wordt het leven in zee steeds meer bedreigd. Volgens staatssecretaris Van Geel wordt de urgentie van het verlies van biodiversiteit wel gezien, maar moeten we oppassen dat handelsbelangen niet gaan overheersen.
Staatssecretaris Van Geel bezocht van 17 tot en met 20 februari de biodiversiteitsconferentie in Kuala Lumpur (Maleisië). Bijna 200 landen die het biodiversiteitsverdrag hebben ondertekend kwamen hier samen.
 

9-02-2004

In 2002 kregen varkenshouders vier miljoen euro subsidie van het ministerie LNV voor de omschakeling naar biologische bedrijfsvoering. Tot grote verbazing volgde binnen twee jaar al een sanering. In december 2003 zijn al dertig varkenshouders gestopt. Er zouden er nog vijftien moeten volgen. Een buitengewoon trieste ontwikkeling, niet alleen voor de getroffen varkenshouders, maar ook voor de toekomst van de biologische landbouw in het algemeen.

Voor de huidige sanering is een saneringsfonds beschikbaar van 3.75 miljoen euro. Samen met de verleende subsidie lijkt dit op kapitaalvernietiging, terwijl niet is aangetoond dat deze sanering nodig is! Als reden wordt opgegeven dat de supermarkten de afzet van biologisch varkensvlees verkeerd hebben ingeschat. Of anders gezegd: de consument zou niet bereid zijn om iets meer te betalen voor vlees afkomstig van dieren uit 'diervriendelijke' stallen (zoals minister Veerman vorig jaar september verkondigde).

Politieke partij De Groenen plaatst grote vraagtekens bij deze redenering. Immers, er zijn voldoende onderzoeken geweest waaruit blijkt dat de consument producten wil die geproduceerd zijn met respect voor mens, dier en milieu. Maar uiteraard laat de consument zich niet dwingen om een dief van zijn eigen portemonnee te zijn. Helaas heeft het daar in de praktijk alle schijn van: terwijl de biologische varkenshouder ongeveer anderhalve euro extra ontvangt per kilo geslacht gewicht (ten opzichte van de gangbare varkenshouderij), moet de consument bij de supermarkten en de slagerijen van De Groene Weg maar liefst tussen de vier en zes euro per kilo extra betalen.

De biologische varkenshouders staan opnieuw onder druk doordat slachterij De Groene Weg een dochteronderneming van Dumeco aan biologische varkenshouders enkele dubbeltjes per kilogram minder wil gaan betalen. Op deze manier wordt de biologische varkenshouderij langzaam aan de nek omgedraaid. De politieke partij De Groenen hebben de directies van slachterij De Groene Weg/Dumeco en Albert Heijn hierover om opheldering gevraagd. Wij vinden dat zij eerst maar eens moeten uitleggen waarom de bewuste consument een veelvoud moet betalen van de werkelijke meerkosten van verantwoorde varkenshouderij!

(Bron: www.nieuwsgrazer.nl,)

Verbod mechanische kokkelvisserij Waddenzee stap dichterbij

29/01/2004

De Waddenvereniging voelt zich gesteund door de vandaag bekend gemaakte conclusie van de Advocaat-generaal van het Hof van Justitie inzake het geschil tussen Waddenvereniging en Vogelbescherming en de Minister van LNV over de mechanische kokkelvisserij in de Waddenzee. Uit de conclusie van de Advocaat-generaal valt op te maken dat de Europese Habitatrichtlijn moet worden toegepast op de jaarlijkse kokkelvisserijvergunningen en dat bovendien de uitleg van de Habitatrichtlijn dermate stringent is, dat de Minister alleen vergunning mag verlenen als hij er zeker van is dat de natuurlijke rijkdom geen schade ondervindt. Omdat het EVA 2 onderzoek heeft aangegeven dat de kokkelvisserij op verschillende manieren schade aan het ecosysteem van de Waddenzee toebrengt, verwacht de Waddenvereniging dat de vergunning geen stand kan houden.

Naar aanleiding van het beroep dat Waddenvereniging en Vogelbescherming hebben ingesteld tegen de mechanische kokkelvisserij in de Waddenzee heeft de Nederlandse Raad van State het Europese Hof van Justitie zogenaamde prejudiciële vragen gesteld over de uitleg en toepassing van de Europese Habitatrichtlijn. Vandaag is de ‘Conclusie’ van de Advocaat-generaal bekend geworden. Als het Hof van Justitie in Luxemburg in lijn met deze conclusie antwoordt op het verzoek van de Raad van State - en het is gebruikelijk dat het Hof de conclusie van de Advocaat-generaal overneemt - dan kàn dit tot consequentie hebben dat de Raad van State de bezwaren van de natuurbescherming honoreert en de vergunning vernietigt.

De conclusie van de Advocaat-generaal luidt samengevat dat een activiteit die al vele jaren wordt uitgeoefend, maar waarvoor elk jaar een vergunning wordt verleend, gezien moet worden als een project waarop de Habitatrichtlijn van toepassing is. De Minister mag vervolgens alleen toestemming geven voor zo’n activiteit als hij op grond van een ‘passende beoordeling’ er zeker van is dat de natuurlijke rijkdom van het gebied er geen schadelijke gevolgen van ondervindt.

De beantwoording van de prejudiciële vragen heeft niet alleen gevolgen voor de schelpdiervisserij. Maar de nu gegeven uitleg van de toepassing van de Habitatrichtlijn heeft positieve gevolgen voor de bescherming van de natuur in het algemeen en de Waddenzee in het bijzonder tegen alle mogelijke aantastingen.

Stichting De Noordzee blij met bouw
offshore windpark in 2004
 

13 januari 2004

Stichting De Noordzee reageert verheugd op het nieuws van vandaag dat E-Econnection in 2004 gaat starten met de bouw van een windpark Q7-WP, op circa 23 kilometer uit de kust bij Egmond. De milieuorganisatie is voorstander van praktijkonderzoek met windmolens op zee. Q7-WP wordt het eerste windpark offshore in Nederland. Er zal onderzoek naar de effecten, onder ander op natuur en veiligheid, worden uitgevoerd.

Stichting De Noordzee is voorstander van windenergie op zee maar stelt wel als voorwaarde, dat dit op een verantwoorde manier gebeurt. Zo moet bij de locaties voor windmolens rekening gehouden worden met de effecten op vogels, zeezoogdieren en vissen, en met scheepvaartveiligheid. Met goed onderzoek kunnen de negatieve effecten bij toekomstige parken zo beperkt mogelijk worden gehouden en zal er sprake zijn van daadwerkelijk groene energie. Hiervoor is praktijkervaring noodzakelijk. Q7-WP speelt hierin een belangrijke rol. Er zal uitgebreid onderzoek plaatsvinden; hier heeft Stichting De Noordzee de afgelopen jaren sterk voor gepleit.

De ervaring met het park, dat in 2005 operationeel moet worden, levert informatie op die van belang is voor een verantwoorde ontwikkeling van offshore windparken. Bij toekomstige parken zal nog aanvullend onderzoek moeten worden verricht. De Nederlandse overheid heeft als doelstelling 6000 MW offshore wind in 2020.

Telers aansprakelijk gesteld verboden bestrijdingsmiddelen

Openbaarheid werkt: supermarkten in actie

13 januari 2004

De Keuringsdienst van Waren (VWA) en slaleveranciers hebben geschrokken gereageerd op de vondst van teveel bestrijdingsmiddelen in kropsla, na de bekendmaking van metingen van Stichting Natuur en Milieu, Milieudefensie en consumentenvereniging Goede Waar & Co op 22 december. Verschillende slaleveranciers zijn op het matje geroepen. 'Openbaarmaking werkt,' aldus de organisaties, 'nu moet de overheid haar verantwoordelijkheid nemen.'

Met name bij supermarkt Dirk van de Broek werd sla aangetroffen met een hoog percentage illegale stoffen. Slaleverancier Vroegop voerde na de bekendmaking van de milieuorganisaties eigen onderzoek uit en beraadt zich nu op aansprakelijkheidsclaims richting groothandel The Greenery. Naar aanleiding hiervan heeft The Greenery een slateler een leveringsverbod opgelegd. De teler leverde begin november sla met restanten van verboden middelen. The Greenery overweegt juridische stappen tegen de teler. De milieuorganisaties juichen deze stappen toe. Wouter van Eck namens de organisaties: 'Dit laat zien dat openbaarheid werkt: noem supermarkten met naam en toenaam en ze komen in actie nadat wij een probleem hebben geconstateerd. We hopen dat ze in de toekomst in actie komen vóórdat er een probleem is met gif in hun producten.'

De Keuringsdienst van Waren (Voedsel en Warenautoriteit) meldt in een reactie dat ze, hoewel haar metingen minder vaak misstanden aan het licht brengen, de door de maatschappelijke organisaties aangetroffen sla onmiddellijk uit de schappen gehaald zou hebben. Tot zo'n Europese terughaalactie wordt zeer zelden overgegaan.

Stichting Natuur en Milieu, Milieudefensie en consumentenvereniging Goede Waar & Co vinden het opmerkelijk dat de eigen metingen keer op keer grotere misstanden aan het licht brengen dan die van de Keuringsdienst van Waren. De Keuringsdienst moet meer steekproeven nemen, met name bij bekende probleemproducten zoals druiven, nectarines en sla, en harder optreden tegen overtreders, zo vinden de organisaties.

De milieu- en consumentenorganisaties roepen burgers op om deel te nemen aan een verzoek volgens de Wet Openbaarheid van Bestuur, waarmee zij overheidsgegevens over gevaarlijke stoffen in voedsel bij supermarkten openbaar willen krijgen. Via de website www.weetwatjeeet.nl kunnen consumenten meedoen aan deze collectieve WOB-procedure.

Sliptong moet maatje groter vinden milieuorganisaties
 

8 december 2003

De Nederlandse consument moet er aan gaan wennen dat de sliptong straks iets groter is. Dat is een van de maatregelen die nodig is voor een gezonde visstand in de Noordzee. Dat staat in een oproep aan Minister Veerman die hij krijgt toegestuurd door Stichting De Noordzee samen met Greenpeace, het Wereld Natuur Fonds en de Nederlandse Vereniging van Sportvissersfederaties. Donderdag overlegt de Tweede Kamer over de quota.

Tong is in veel restaurants een geliefde vissoort. Meestal staat sliptong op het menu omdat deze betaalbaar is. Sliptong is geen aparte tongsoort, maar de naam voor de kleinste maat tong: 24 cm. Stichting De Noordzee en de andere belangenorganisaties stellen voor om de minimum maat van sliptong met enkele centimeters te verhogen en de maaswijdte van de netten te vergroten.

Sliptong wordt vooral door Nederlandse vissers gevangen. Hiervoor mogen zij netten met een maaswijdte van slechts 8 centimeter gebruiken, terwijl 10 centimeter gangbaar is voor de visserij op schol. Tong en schol zwemmen op de bodem door elkaar. Door het gebruik van de kleine mazen wordt behalve tong ook onevenredig veel jonge schol gevangen. Deze gaat als ongewenste bijvangst weer dood overboord. Voor 1 sliptongetje sterven er vaak 6 scholletjes.

In oktober kwamen de internationale biologen met de onheilspellende berichten dat de kabeljauw dreigt uit te sterven in de Noordzee en dat nu ook de scholstand zich ver onder het biologisch veilige niveau bevindt. Een belangrijke oorzaak daarvan is het massaal dood overboord gooien van vis die te klein is om te mogen worden verhandeld. Van 17 tot 19 december vergaderen de Europese visserijministers over de quota en te nemen maatregelen voor volgend jaar.

De organisaties vinden dat de uitzonderingspositie van kleine maaswijdte voor de tongvisserij zo snel mogelijk moet worden opgeheven om de bijvangst van jonge scholletjes te beperken. In een brief aan de minister vragen de organisaties om strenge maatregelen te nemen om stand van de schol te laten herstellen. Naast aanpassing van de maaswijdte moet de wettelijke minimummaat voor tong groter worden omdat de vissers anders hun toevlucht nemen tot illegale binnennetten om toch zoveel mogelijk kleine tong te vangen. De consument moet er dus aan wennen dat de sliptong straks een paar centimeter groter is dan 24 centimeter.

Nútopia. De nieuwe publieke omroep met
een andere kijk op dieren, natuur en milieu.

7 december 2003

In het VARA radioprogramma Vroege Vogels is de oprichting bekend gemaakt van een nieuwe publieke omroep met een andere kijk op dieren, natuur en milieu: Nútopia. De omroepvereniging stelt zich ten doel om per 1 maart 2004 de status van aspirant omroep aan te vragen en heeft daarvoor de steun nodig van 50.000 bezorgde dieren-, natuur- en milieubeschermers.
Diverse maatschappelijke organisaties die actief zijn op deze werkterreinen hebben al enthousiast gereageerd op het initiatief en bieden de mogelijkheid hun leden/donateurs op te roepen lid te worden van Nútopia.

De oprichters van Nútopia maken zich grote zorgen over de beperkte aandacht die dierenwelzijn, natuur en milieu krijgen in het huidige omroepbestel, de overige media en de politieke besluitvorming. De verharding van de samenleving en een beleid dat dieren, natuur en milieu op grote achterstand zet, vraagt om een nieuwe maatschappelijke stroming die aandacht geeft aan deze taakvelden die belangrijker geacht moeten worden voor het leven dan spelletjes,sport, veelal richtingloos amusement en actualiteitsberichtgeving als doublure van andere zenders en andere programma’ s.

Om die reden hebben Marianne Thieme (voorzitter Partij voor de Dieren), Mattheus Blijenberg (directeur Stichting Wakker Dier, ex-radiomaker), Niko Koffeman (woordvoerder Faunabescherming), Krista van Velzen (Tweedekamerlid SP), Elly von Jessen (regiocoördinator Dierenbescherming), Bernd Timmerman (socioloog en historicus mens-dierrelaties, ex-adjunct directeur Dierenbescherming) en Maaike Wermer (woordvoerder Dierenbescherming, ex-radiomaker), met andere vertegenwoordigers uit de dierenbeschermings-, natuur- en milieubeweging op persoonlijke titel besloten tot oprichting van omroepvereniging Nútopia, de publieke omroep die een nieuwe maatschappelijke stroming representeert die zich inzet voor een respectvolle benadering door mensen van dieren en hun leefomgeving. Er is een Comité van Aanbeveling dat snel groeit en waarin nu al zitting hebben genomen: Wouter van Dieren (IMSA), Karel Glastra van Loon (schrijver/journalist), Harry Voss (milieudetective),Bob Fosko (zanger/presentator) en Jan Lieftink (initiator Vegatopia)
De overtuiging die de oprichters van Nútopia delen is dat een ontzuilde samenleving zeker geen ontzielde samenleving zou hoeven zijn. Er is ruimte in het publieke bestel om binnen de criteria van de mediawet kwaliteitsprogramma’ s te verzorgen waarin het in harmonie leven van mensen en dieren met respect voor de leefomgeving centraal staat.

In het programma-aanbod van Nútopia zal veel aandacht zijn voor actualiteiten op het gebied van dierenwelzijn, natuur en milieu, een kookprogramma dat vooral aandacht geeft aan slow-food, biologische landbouw en plantaardige voeding, een programma dat dierenleed en het voorkómen daarvan belicht in samenwerking met het ZDF programma Achtung! Lebende Tiere, programma’ s die kinderen en jongeren (inter)actief betrekken bij dieren, natuur en milieu en een programma op het gebied van Kunst & cultuur, met o.m. de kunst van het koken, dier- en milieu-vriendelijke mode, en stimulering van jonge kunstenaars in hun keuze voor duurzaamheid.
Daarnaast wil Nútopia actief samenwerken met de regionale omroepen om de voor haar belangrijke taakvelden ook in de regio meer bekendheid en aandacht te geven.

De eerste reacties op het initiatief van Nútopia geven alle hoop dat de 50.000 leden die voor 1 maart binnen moeten zijn een realiseerbaar doel zijn. De eerste oproep in Vroege Vogels leidde al tot een stroom van enthousiaste reacties per mail. Voor heel veel dieren-, natuur- en milieubeschermers is er veel behoefte aan meer programma’ s met de allure en kwaliteit van Vroege Vogels om te kunnen komen tot een wezenlijke verandering van het consumptiepatroon van grote groepen mensen. De huidige publieke omroepen zijn dierenwelzijn, natuur en milieu als centrale thema’ s kwijtgeraakt of verwaarlozen die, terwijl Nútopia van mening is dat er behoefte is aan een omroep die deze thema’ s in haar gehele programmering centraal stelt.

Vandaag is ook de website www.nutopia.nl gelanceerd die een centrale rol zal gaan spelen in de werving van nieuwe leden.

Natuurinformatiepunt en digitale natuurkaart

Tien organisaties op het gebied van natuureducatie, natuurinformatie en natuurbescherming hebben vanaf nu één website voor alle informatie over de natuur: www.natuurinformatie.nl
De site is met name voor middelbare scholieren een overzichtelijke bron van informatie in hun eigen taal. Als de gezochte informatie niet op de site te vinden is, kan de bezoeker zijn vraag stellen aan een expert. Hij krijgt binnen 2 dagen antwoord. Momenteel nemen de volgende partners deel: Ecomare, de Landschappen, Diergaarde Blijdorp, TNO-NITG, Nemo, NIBI, de Nationale Proeftuin, Consument & Biotechnologie, Naturalis en de stichting Duinbehoud.
Sinds oktober is daarnaast een digitale natuurkaart beschikbaar: www.natuurkaart.nl

Natuurliefhebbers kunnen op deze site terecht voor bruikbare en handzame informatie over 1000 Nederlandse natuurgebieden. De site-bezoeker kan naar natuurgebieden zoeken door te klikken in een regio op een kaart van Nederland, of door een postcode in te voeren. Door een specifiek gebied te kiezen krijgt de bezoeker informatie over bereikbaarheid, openstelling, wandelpaden, toegankelijkheid voor honden enz. In de gebiedsbeschrijvingen treft de bezoeker tevens bijzonderheden aan over aanwezige flora en fauna, over de geschiedenis en over landschappelijke waarden.
Het gaat vooralsnog om de gebieden van Natuurmonumenten, de Provinciale Landschappen en het Goois Natuurreservaat. Andere natuurbeschermingsorganisaties worden uitgenodigd om eveneens deel te nemen zodat Natuurkaart.nl een zo volledig mogelijk overzicht gaat bieden van de Nederlandse natuurgebieden.
www.natuurkaart.nl  is een initiatief van museum Naturalis, Vereniging Natuurmonumenten en de twaalf Provinciale Landschappen.

KABINET BALKENENDE LAAT WINDENERGIE OP ZEE VERWAAIEN Greenpeace: windmolenparken op zee wel degelijk winstgevend